Bölge Esasına Göre Vak’a ve Kayıplar – 23 Ağustos

Sağlık Bakanlığı’nın paylaştığı ayrıntılı verilere göre değişik tarihlerde genel değerlendirmeler yapmıştık (Bölge ve Yaş Grubuna Göre Vak’a ve Kayıplar, Bölge ve Yaş Grubuna Göre Vak’a ve Kayıplar – 2 ve Bölge ve Yaş Grubuna Göre Vak’a ve Kayıplar – 3). Son değerlendirmemiz üzerinden 4 hafta daha geçmesi üzerine güncel verilerle geçmiş verileri derleyerek gidişata tekrar bir göz atmak isterim.

Bugünkü değerlendirmemizi yalnızca bölge esasına göre yapacağız. Nitekim yaş temelli analizimizi 28 Ağustos tarihinde yapmıştık (Yaş Grubuna Göre Vak’a ve Kayıplar – 23 Ağustos).

İlk toplu veri 11 Mart – 28 Haziran dönemi için yayınlanmıştı. Sonrasında günlük ve haftalık olarak veriler yayınlanmaya devam etti. Bugünkü analizlerimizi ilk yayınlanan dönemi 11 Mart – 10 Nisan / 11 Nisan – 31 Mayıs / 1 -28 Haziran olmak üzere 3 döneme ve sonrasındaki 8 haftayı 4 haftalık 2 farklı dönem halinde 5 farklı dönem için yapacağız.

İlk olarak toplam vak’aların bölge temelinde dağılımındaki değişime bir göz atalım.

Bölge	11 Mart – 10 Nisan	11 Nisan – 31 Mayıs	1 – 28 Haziran	29 Haziran-26 Temmuz	27 Temmuz – 23 Ağustos
İstanbul	28,014	68,821	11,914	8,214	4,060
Batı Marmara	945	1,481	408	314	273
Ege	3,768	7,065	2,093	2,086	1,866
Doğu Marmara	5,238	12,496	3,892	2,501	2,035
Batı Anadolu	3,772	6,790	4,619	3,705	5,744
Akdeniz	1,598	2,231	1,355	1,390	2,488
Orta Anadolu	623	1,772	615	776	2,718
Batı Karadeniz	1,366	2,462	918	781	1,520
Doğu Karadeniz	714	1,001	234	384	1,003
Kuzeydoğu Anadolu	418	1,289	469	598	1,596
Ortadoğu Anadolu	422	1,721	947	922	2,042
Güneydoğu Anadolu	595	9,265	6,923	6,014	6,801
Tüm Türkiye	47,473	116,424	34,387	27,685	32,146

Şüphesiz sayılar bize bir çok şey anlatıyor ancak daha doğru mukayese yapabilmek ve gerçek resmi daha net görebilmek için tüm bölgelerdeki veriyi aynı tabanda eşitlememiz daha doğru olacaktır. Yukarıdaki tabloyu günlük 100,000 nüfus başına vak’a olacak şekilde hesaplayalım.

Bu hesaptaki sayılara anlam verebilmek adına belirtmek isteriz ki bu tabloda 1.00 değeri, Türkiye geneli için günlük 827 vak’aya eşdeğer demektir.

Bölge	11 Mart – 10 Nisan	11 Nisan – 31 Mayıs	1 – 28 Haziran	29 Haziran-26 Temmuz	27 Temmuz – 23 Ağustos
İstanbul	5.83	8.70	2.74	1.89	0.93
Batı Marmara	0.85	0.81	0.40	0.31	0.27
Ege	1.15	1.31	0.71	0.70	0.63
Doğu Marmara	2.08	3.02	1.71	1.10	0.89
Batı Anadolu	1.50	1.64	2.03	1.63	2.53
Akdeniz	0.49	0.41	0.46	0.47	0.83
Orta Anadolu	0.49	0.85	0.54	0.68	2.38
Batı Karadeniz	0.94	1.03	0.70	0.60	1.16
Doğu Karadeniz	0.86	0.73	0.31	0.51	1.33
Kuzeydoğu Anadolu	0.61	1.15	0.76	0.97	2.59
Ortadoğu Anadolu	0.39	0.96	0.93	0.84	1.86
Güneydoğu Anadolu	0.21	2.03	2.75	2.39	2.71
Tüm Türkiye	1.85	4.54	1.49	1.19	1.38

Grafiğin çok kalabalık olduğunu biliyorum. Ancak ilk etapta tüm bölgeleri bir arada görmenin faydalı olacağını düşünerek bu grafikle başladım. Bu genel bakıştan sonra grafiği 3’e ayırarak analiz edelim.

İstanbul’u özellikle ayırmak ihtiyacı hissettim çünkü Türkiye’de salgının itici gücü olmak gibi kötü bir nâma sahip bir şehirdi. Ancak daha önceki analizlerimizde düşüşüne işâret ettiğimizi doğrular şekilde son dönemde artık Türkiye ortalamasının altında bir vak’a sayısı olduğunu görüyoruz. Bu gerçekten toplam nüfusumuzun %20’sini barındıran bir şehir olması nedeniyle salgının kontrolü açısından oldukça önemli. Umarım tekrar bir yükseliş görmeyiz.

Batı Marmara, Ege, Akdeniz, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz salgının tüm dönemlerinde olduğu gibi son dönemde de Türkiye ortalamasının altında vak’a sayısına sahip olduğunu görüyoruz. Doğu Marmara ise dönem dönem az da olsa üste çıksa da genelde ve son dönemde yine Türkiye ortalamasının altındadır.

Bu bölgelerin tümünün ortak özelliği dikkatimizi çekiyor: Tüm bölgelerin denize kıyı bölgeler olması! Bunu nüfus hareketi, salgın bilimi (epidomiyoloji), nüfus bilimi (demografi) ve toplumsal davranış açısından incelenmeye muhtaç bir tespit olarak kaydedelim.

Son grup ise salgının başlangıcında düşük seyir takip etmekle beraber son dönemde artış sergileyen ve Türkiye ortalamasının üzerinde vak’a tespit edilen bölgeler: Batı, Orta, Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu. Daha önceki analizlerimizde Güneydoğu ve Batı Anadolu bölgelerine dikkat çekmiştik. Bu 2 bölgeye bugün maalesef 3 bölgenin daha eklendiğini görüyoruz.

Vak’alarla ilgili analizi bu tespitlerle tamamladıktan sonra kayıplarımızın bölge temelinde değerlendirmesini yapmaya çalışacağız. Bu değerlendirme Sağlık Bakanlığı’nın paylaştığı veriler doğrultusunda 3 farklı dönem için yapılabiliyor: 17 Mart – 28 Haziran / 29 Haziran – 26 Temmuz / 27 Temmuz – 23 Ağustos.

Kayıplarımızın bölge temelinde vak’alara oranı ile başlayalım.

Bölge	17 Mart – 28 Haziran	29 Haziran-26 Temmuz	27 Temmuz – 23 Ağustos
İstanbul	2.47	1.05	1.72
Batı Marmara	5.36	2.23	1.10
Ege	3.79	2.35	1.98
Doğu Marmara	2.47	1.52	2.01
Batı Anadolu	2.21	2.54	1.76
Akdeniz	2.39	1.29	0.84
Orta Anadolu	2.79	0.64	0.33
Batı Karadeniz	3.83	1.15	0.39
Doğu Karadeniz	4.57	2.08	0.80
Kuzeydoğu Anadolu	2.90	0.84	0.44
Ortadoğu Anadolu	1.72	1.63	1.08
Güneydoğu Anadolu	1.80	3.03	2.69
Tüm Türkiye	2.57	1.86	1.58

Günlük verileri yorumlarken sıklıkla paylaştığımız ve aynı zamanda 9 Temmuz’da yapmış olduğumuz “Tek Başına Tedbirler Yeterli Mi?” isimli analizimizde de bahsettiğimiz gibi kayıp oranımızda salgının başlangıç dönemine göre bir düşüş olduğunu biliyoruz. Bu düşüş Türkiye genelinde 2.57’den 1.58’e gerçekleşmiş durumda.

Burada Türkiye geneli merkezinde tüm bölgelerde kayıp oranındaki salgının ilk dönemi ile son dönem arasındaki değişime bir bakalım.

Türkiye genelinin çok ötesinde kayıp oranının düştüğü Batı Karadeniz, Orta Anadolu, Kuzeydoğu Anadolu, Doğu Karadeniz, Batı Marmara ve Akdeniz bölgesi bu grafikte dikkatimizi çekiyor. Ege, Ortadoğu Anadolu ve İstanbul’da ise Türkiye geneline yakın bir düşüş olduğunu da grafikten görebiliyoruz.

Batı Anadolu ve Doğu Marmara’da her ne kadar düşüş olsa da Türkiye genelinin çok altında bir düşüş olduğunu not etmekte fayda var. Ancak bölgesel analizlerimizin tümünde dikkatimizi çeken ve gün geçtikçe tablonun ağırlaştığı Güneydoğu Anadolu bölgesinde kayıp oranında tüm Türkiye’nin aksine artış gerçekleşmiş!..

Vak’alara bağlı kayıp oranlarının ardından kayıpların toplam kayıplar içindeki dağılımı ile bölgesel analizimize devam edelim.

Bölge	17 Mart – 28 Haziran	29 Haziran-26 Temmuz	27 Temmuz – 23 Ağustos	Nüfus
İstanbul	52.7	16.7	13.8	18.8
Batı Marmara	3.0	1.4	0.6	4.4
Ege	9.6	9.5	7.3	12.8
Doğu Marmara	10.5	7.4	8.1	9.8
Batı Anadolu	6.6	18.2	19.9	9.8
Akdeniz	2.4	3.5	4.1	12.8
Orta Anadolu	1.6	1.0	1.8	4.9
Batı Karadeniz	3.6	1.7	1.2	5.6
Doğu Karadeniz	1.7	1.6	1.6	3.2
Kuzeydoğu Anadolu	1.2	1.0	1.4	2.7
Ortadoğu Anadolu	1.0	2.9	4.3	4.2
Güneydoğu Anadolu	5.9	35.3	36.0	10.9

Tabloda salgının başlangıç döneminde nüfusuna nispetle yüksek kayıp yaşanan İstanbul tek başına bu sınıfta göze batıyor. Ege, Doğu Marmara, Batı Anadolu ve Batı Karadeniz bölgelerinde ise nüfus oranına yakın kayıp yaşandığı görüşmektedir. Diğer bölgelerde ise nüfusa göre daha az kayıp yaşandığını söyleyebiliriz.

Son dönemde ise İstanbul’un nüfus oranının altında kayıp yaşadığı bir gerçekle karşı karşıyayız. Nüfus oranına yakın kayıp yaşanan bölgelerden Ege ve Batı Karadeniz’in olumlu yönde ayrıştığı durumda Doğu Marmara konumunu korurken Batı Anadolu’nun bu grup içinde olumsuz ayrıştığını söyleyebiliriz. Son grupta ise Batı Marmara, Akdeniz, Orta Anadolu, Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu’nun konumunu koruduğunu ve nüfusuna nispetle düşük kayıp oranına sahip kalırken Ortadoğu Anadolu’nun ise nüfusuna yakın bir kayıp oranına geldiğini görüyoruz.

Son grupta dikkatimizi çeken bölge ise üzerine defâlarca basarak dikkat çekmeye çalıştığımız Güneydoğu Anadolu bölgesi… Kayıp oranının 6 kat arttığı ve nüfusuna göre 3 katın üstünde bir orana geldiğini tespit ediyoruz.

Hem vak’alarda hem kayıp oranında hem de nüfusuna göre kayıp sayısında gün geçtikçe olumsuz yönde daha üst sıralara tırmanan Güneydoğu Anadolu’da gerçekten çok katı tedbirler alınmalıdır.

Batı Anadolu ise ikinci sırada olumsuz ayrışan ikinci bölge ki bu bölgemiz içinde önceki değerlendirmelerimizde dikkat çekmiştik.

İstanbul, Batı Karadeniz ve Batı Marmara bölgelerinin ise tüm bölgeler içinde olumlu yönde ayrıştığını da belirterek analizimize son verelim.