AB: Sil Baştan!..

Daha önce yayınladığımız “Türkiye Avrupa Birliği’ni Hasta Mı Edecek?“, “Hasta Adam: Avrupa Birliği!..” ve “Avrupa Birliği Alarm Veriyor! Seyahat Kısıtlaması Gelmeli Mi?” isimli analizlerde 10 günlük dönemlerde Avrupa Birliği’nin salgınla mücadelesindeki bir aylık seyrini ortaya koymuştuk. Bugün itibâriyle yeni bir 10 günlük analizle karşınızdayız.

İlk 1 aylık döneme baktığımızda AB genelinde %80’a yakın bir artış olduğunuz gözlemlemiştik. İki gruba (salgını kontrol altına alan ülkeler AB-19 ve salgının devam ettiği ülkeler AB-7) ayırdığımızda ise salgının devam ettiği ülkelerde anlamlı bir değişim olmamakla beraber (%20’nin altında) salgının kontrol altına alan (!) ülkelerde %100’ü aşan vak’a artışı olduğunu tespit etmiştik. Yâni AB genelinde artışın kaynağı aslında salgının bittiği (en azından biz öyle zannediyorduk) ülkelerdi!

Geçmiş verileri son 10 günlük verilerle bir yan yana koyalım bakalım, şu an durum nasıl?

Ülke	28 Haziran – 7 Temmuz	8 – 17 Temmuz	18 – 27 Temmuz	28 Temmuz – 6 Ağustos
AB Ülkeleri	8.6	9.4	14.7	20.4
Türkiye	14.3	11.7	10.9	12.1

Türkiye’de 30 günlük süreçte gerçekleşen %25’lik düşüşün ardından %10’luk kısmî bir artış olduğunu söyleyebiliriz. Bu artışın sürekli olup olmayacağını zamanla göreceğiz. Ancak AB Ülkeleri için Haziran ayının sonundan beri ufak adımlarla gelen artışın artık salgının azgın dönemine doğru ilerlediğini görüyoruz. 30 günlük süreçte %70’i aşan artışı son 10 günde %40’lık bir artış takip etmiş durumda!

Ortalama verilerin kaynağına, günlük verilere bir göz atalım:

8 – 27 Temmuz döneminde tespit ettiğimiz giderek hızlanan artış eğiliminin hızını hiç kesmediğini görebiliyoruz. Türkiye’de ise yavaş bir düşüş eğiliminin ardından yine yavaş bir artış eğilimi başlamış durumda. Son 10 günlük dönemde AB genelinde Türkiye ile olan makasın giderek açıldığı da da ayrıca dikkatimizi çekiyor.

Peki iki ayrı grupta durum nasıl, acaba AB genelindeki bu ciddi artış hangi gruptan kaynaklanıyor ya da her iki grupta da işler kötüye mi gidiyor?

Ülke	28 Haziran – 7 Temmuz	8 – 17 Temmuz	18 – 27 Temmuz	28 Temmuz – 6 Ağustos
AB 19	5.5	6.5	11.8	18.0
AB 7	28.0	27.8	32.7	35.0
Türkiye	14.3	11.7	10.9	12.1

Salgının devam ettiği olarak tanımladığımız 7 ülkede %10’a yakın bir artış olduğunu görüyoruz. Ancak salgının kontrol altına alındığı (!) ülkelerdeki durum oldukça vahim. Bu ülkelerde önceki 10 günlük döneme göre %50’nin üstünde bir artış görüyoruz ki bu rakam 40 gün öncesine göre %230’u buluyor.

Bu noktada son 40 güne ait günlük verileri bir bütün hâlinde görmekte fayda olduğunu düşünüyorum.

19 AB ülkesinde ise son 40 gün, günlük dalgalanmalarla hafif bir yükseliş eğilimi devam ediyor. Bu da aslında bu grup için salgının belki de zirveye ulaştığı ve yakında düşüş eğiliminin başlayacağı mânâsına gelebilir.

Ancak salgının belli bir seviyeye düştüğü 7 AB ülkesinde grafikte de görüldüğü gibi son 40 gündür artış eğilimi devam etmekte. Normalleşme ile ilgili yaptığımız “Normalleşme ve Tedbirsizlik Etkileri” başlıklı analizimizde Türkiye’nin 3 kademeli normalleşme sürecindeki vak’a artış eğilimlerini incelemiştik. Burada gördüğümüz, normalleşme adımlarının artış yönündeki etkisinin 5-10 gün devam ettiği ve sonrasında durağanlaşma ve düşüş eğilimlerinin başlamasıydı. Ancak 19 ülke için 8 Temmuz tarihinden beri sürekli bir artışın olduğunu düşündüğümüzde 30 günlük bu kesintisiz artış eğiliminin tek başına normalleşme ile açıklanamayacağını bize söylüyor.

2 ayrı gruba ayırdığımız AB ülkelerinin son 40 günlük performansına 10 günlük dönemlerdeki vak’a ortalamaları üzerinden bir bakalım.

Ülke	28 Haziran – 7 Temmuz	8 – 17 Temmuz	18 – 27 Temmuz	28 Temmuz – 6 Ağustos
Bulgaristan	20.2	32.1	32.8	32.9
Hırvatistan	16.6	19.1	19.9	12.6
Çekya	14.3	9.8	16.0	20.4
Lüksemburg	59.0	118.8	157.8	117.5
Portekiz	32.0	35.7	23.5	16.5
Romanya	18.3	30.0	50.9	61.1
İsveç	65.2	38.8	22.3	25.0

40 gün önce salgının devam ettiği ülkeler olarak sınıflandırdığımız 7 ülkeden Hırvatistan, Portekiz ve İsveç’in tutarlı bir düşüş eğiliminde olduğunu görüyoruz. Ancak hâlen vak’a sayılarının boyutu kontrol altına girildiğini işâret etmiyor. Diğer 4 ülke; Bulgaristan, Çekya, Lüksemburg ve Romanya’nın ise ciddi artış gösterdiğini de görmezden gelemeyiz.

Peki salgının kontrol altına alındığı ülkeler olarak tanımladığımız 19 ülkedeki münferit durum nasıl?

Ülke	28 Haziran – 7 Temmuz	8 – 17 Temmuz	18 – 27 Temmuz	28 Temmuz – 6 Ağustos
Avusturya	9.4	10.1	13.3	12.1
Belçika	7.9	8.8	23.2	42.5
Danimarka	3.5	4.2	6.7	12.9
Estonya	0.6	1.7	1.4	6.0
Finlandiya	1.2	0.7	1.8	2.1
Fransa	8.3	7.6	13.4	17.6
Almanya	4.4	4.5	5.9	8.8
Yunanistan	2.1	3.6	2.4	7.5
Macaristan	0.6	0.9	1.6	1.3
İrlanda	2.4	3.5	3.7	8.6
İtalya	3.1	3.2	3.9	4.4
Letonya	0.8	2.8	2.1	2.0
Litvanya	1.2	2.2	3.9	5.1
Malta	0.5	0.5	5.9	51.2
Hollanda	3.8	4.1	9.3	20.0
Polonya	7.3	7.7	10.6	15.1
Slovakya	2.2	3.4	4.2	4.4
Slovenya	7.6	8.7	8.9	6.1
İspanya	8.3	15.1	38.1	62.3

Bu ülkelerden sadece Slovenya’nın kısmî bir düşüş yaşadığını görüyoruz. Ancak diğer ülkelerin tümünde vak’a sayılarında ciddi artış eğilimi göze çarpıyor. Buradan AB ülkelerine normalleşmenin iyi gelmediği sonucunu çıkartabiliriz.

28 Haziran’dan beri tüm AB ülkelerindeki vak’a hareketlerini irdeledik. Buradan almamız gereken mesajlar vardı. Bunlardan en önemlisi AB’nin Türkiye’ye karşı adil olmayan tavrı ve siyâsî ya da ekonomik menfaatler söz konusu olduğunda bilimsellikten uzak kararlar alabildiğiydi.

Ancak bugüne geldiğimizde bence almamız gereken yeni ve son mesaj şu ki: salgının kontrol altına alınması pek de sanıldığı kadar kolay değil. Evet sağlık alt yapımız ve nitelikli sağlık kadromuz bize bir avantaj sağlıyor. Lâkin aynı AB ülkelerinde olduğu gibi salgının zirve yaptığı döneme geri dönmemek için aynı Mart ayında olduğu gibi erken ve nokta atışı tedbirlerin alınması gerekmekte!