Asgarî Ücretli Enflasyon Altında Ezildi Mi?

Siyâsîlerin özellikle yıl sonlarında ancak yüksek enflasyonun olduğu dönemlerde her fırsatta dile getirdikleri “asgarî ücetliyi enflasyona ezdirdiniz”, “ezdirmeyeceğiz” ifâdeleri son bir kaç yıldır tekrar gündemimize girdi.

Düşük enflasyonun yaşandığı dönemlerde yılda bir düzenlenen asgarî ücrette Temmuz 2022’de ara dönem artışı yapılmış ancak enflasyonun devam etmesi ile yılın sonuna geldiğimiz bugünlerde alım gücü düşmüştür.

Devâm eden görüşmeler neticesinde asgarî ücret kaç olarak belirlenecek bilmemiz mümkün değil ancak gelin geçmişten bugüne asgarî ücretin değişimini enflasyona karşı bir değerlendirelim. İlk olarak Ocak 1994’ten beri asgarî ücretin değişimini görmekte fayda var.

Dönem	Asgarî Ücret	Dönem	Asgarî Ücret
Ocak 1994	1.713.435	Ocak 2007	403,02
Haziran 1994	1.711.437	Temmuz 2007	419,15
Eylül 1994	2.759.429	Ocak 2008	481,55
Ocak 1995	2.834.429	Temmuz 2008	503,26
Eylül 1995	5.514.192	Ocak 2009	527,13
Ocak 1996	5.739.193	Temmuz 2009	546,48
Ağustos 1996	11.084.652	Ocak 2010	576,57
Ocak 1997	11.422.152	Temmuz 2010	599,12
Ağustos 1997	22.943.025	Ocak 2011	629,95
Ocak 1998	24.518.025	Temmuz 2011	658,95
Temmuz 1998	25.533.900	Ocak 2012	701,13
Ağustos 1998	33.808.514	Temmuz 2012	739,79
Ocak 1999	57.620.790	Ocak 2013	773,01
Temmuz 1999	68.631.120	Temmuz 2013	803,68
Eylül 1999	68.518.800	Ocak 2014	846,00
Ocak 2000	80.550.900	Temmuz 2014	891,03
Temmuz 2000	86.922.900	Ocak 2015	949,07
Ocak 2001	102.369.600	Temmuz 2015	1.000,54
Temmuz 2001	107.323.830	Ocak 2016	1.300,99
Ağustos 2001	122.186.520	Ocak 2017	1.404,06
Ocak 2002	163.563.537	Ocak 2018	1.603,12
Temmuz 2002	184.251.938	Ocak 2019	2.020,00
Ocak 2003	225.999.000	Ocak 2020	2.324,00
Ocak 2004	303.079.500	Ocak 2021	2.825,90
Temmuz 2004	318.233.475	Ocak 2022	4.253,40
Ocak 2005	350,15	Temmuz 2022	5.500,40
Ocak 2006	380,46	Ocak 2023	?

Yılda 3 kez artış yapılan yıllar olduğu gibi ilk kez 2003’te olmak üzere 1 kez artış yapılan yılların da olduğunu söyleyebiliriz. Gelelim esas amacımız olan enflasyon karşısında asgarî ücretin değerindeki değişime. Burada aylık olarak enflasyon değeri üzerinden asgarî ücretin değerindeki değişimi hesaplayacağız. Ocak 1994’teki asgarî ücreti başlangıç noktası olarak 100 kabul ederek günümüze kadar getireceğiz.

Grafiğe baktığımızda 4 farklı dönem dikkatimizi çekiyor. Gelin biraz inceleyelim.

İlk dönem 1994-99 yılları arasında yüksek enflasyonun olduğu ancak yılda 2, bâzen de 3 kez artış yapılarak asgâri ücretin artı eğiliminde tutulduğu dönem olarak görülüyor. Bir ihtimal 1994-96 aralığı durağan bir dönem olarak ayrılabilir.

1999-2002 dönemi ise yine yüksek enflasyon görülmekle berâber asgarî ücretteki artışların enflasyon karşısında yeterli olmadığı ve alım gücünün düştüğü dönem olarak karşımıza çıkıyor.

2002 başından îtibâren ise 2016’ya kadar zamanla düşük enflasyon döneminin yaşanması ile bir sonraki artış dönemine göre asgarî ücretin alım gücünde büyük düşüşlerin olmadığı ve bu nedenle yapılan artışların alım gücünü yukarı taşıdığı dönem yaşandığını söyleyebiliriz.

2016 sonrası ise yavaş yavaş enflasyonun tekrar arttığı, asgarî ücretin artışına kadar alım gücünde düşüşün ciddi boyutlara ulaştığı ancak en nihâyetinde 2002-16 dönemindeki artış eğiliminin dalgalanma ile birlikte korunduğunu görebiliyoruz.

Netice îtibâriyle değerlendirilen 28 yıllık dönemde 1999-2002 aralığı dışında genel olarak asgarî ücretlinin enflasyona karşı ezdirilmediği ancak artış sonrası bir sonraki artışa kadar enflasyon etkisi ile düşüşlerin olduğunu söyleyebiliriz. Bu düşüşlerin artış dönemlerinde telafi edildiği, tâ ki bir sonraki artış dönemine kadar yine düşüşlerin yaşandığı da bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.

Bu noktada yapılan artışın etkisinin bir sonraki artışa kadar ne kadar sürdüğüne iki grafikle bir göz atalım ve değerlendirmemize son verelim.

En ciddi düşüşün %61 ile 1994 yılında gerçekleştiğini görüyoruz. Sonrasında 2003 yılına kadar küçülen dalgalanmaların 2018 yılına kadar %90’ın altına düşmeyecek şekilde çok küçük seyrettiğini söyleyebiliriz. 2018 sonrası ise tekrar büyük dalgaların hayatımıza girdiğini ve Aralık 2021’de %75 ile dip noktayı gördüğümüzü zâten günlük hayatımızda da yaşayarak tecrübe ettik.

Bu yıl îtibâriyle Temmuz ayında yapılan son artışı müteâkip düşüşün %87’de kaldığını söylemek mümkün.

Burada değerlendirmemize son verirken yakın zamanda bu veriler ışığında 2023 yılı artışı ve yıl sonuna kadar değişime dâir tahminlerimizi paylaşacağımızı belirtmek isteriz.