Resmî Enflasyon ve Pazardaki Enflasyon!

Türkiye’de enflasyonlu dönemin başladığı 1980’li yıllardan beri tartışılan konulardan biridir: resmî enflasyon ve pazardaki enflasyon…

Bugünkü paylaşımımızda TÜİK tarafından açıklanan tüketici enflasyonu ile (TÜFE yıllık değişim) Türk-İş tarafından açıklanan açlık sınırının yıllık artışını karşılaştıracağız. İlk olarak 2000 yılından itibâren Ocak ayı için açlık sınırının değişimine bir göz atalım.

Yıl	Açlık Sınırı (TL)
2000	151,932,000
2001	204,010,000
2002	307,000,000
2003	401,000,000
2004	473,020,000
2005	520.00
2006	548.14
2007	617.94
2008	694.01
2009	735.56
2010	811.83
2011	870.37
2012	958.89
2013	1,002.52
2014	1,099.17
2015	1,256.80
2016	1,447.20
2017	1,479.18
2018	1,615.49
2019	2,008.66
2020	2,162.70
Ağu.2020	2,406.46

Tablodan görüleceği ve beklendiği üzere yıllar ilerledikçe açlık sınırında anlamlı bir artış olmuştur. Bu artışı oransal olarak hesaplayalım ve yanına da TÜİK tarafından açıklanan tüketici fiyat endeksindeki yıllık artışı ekleyelim.

Yıl	Yıllık Açlık Sınırı Artışı (%)	Yıllık TÜFE Değişimi (%)
2001	35.9	34.3
2002	73.2	50.5
2003	26.4	30.6
2004	10.6	18.0
2005	9.2	9.9
2006	7.9	5.4
2007	9.9	12.7
2008	8.2	12.3
2009	9.5	6.0
2010	8.2	10.4
2011	4.9	7.2
2012	10.6	10.2
2013	7.3	4.6
2014	7.8	9.6
2015	7.2	14.3
2016	9.6	15.1
2017	9.2	2.2
2018	10.4	9.2
2019	20.4	24.3
2020	12.2	7.7
Ağu.2020	5.0	11.3

Tabloyu daha iyi yorumlayabilmek için grafik hâlinde bakalım.

Grafikten görüleceği üzere zaman zaman çapraz geçişlerle birlikte TÜFE’nin ve açlık sınırının yıllık değişimlerinin birbiri ile oldukça uyumlu ilerlemektedir. Ancak yine de yıllık verileri birikimli olarak hesaplayarak 2000 yılındaki fiyatların / açlık sınırının 2020’de nereye geldiğini karşılaştırmalı olarak görmekte fayda var.

Birikimli değerlere baktığımızda yıllık artışlarda gördüğümüz paralelliği daha net görebiliyoruz. Açlık sınırı ile hesaplanan enflasyon ile resmî enflasyon arasındaki oran dalgalanmakla berâber genellikle %90-110 aralığında değişmiştir.

Bu oranın 2002 yılı başında %85.8 ile dip noktayı (resmî enflasyonun daha yüksek olduğu), 2016 yılında ise %110.6 (pazardaki enflasyonun daha yüksek olduğu) ile zirveyi gördüğünü söyleyebiliriz.

2020 yılı başında ise 21 yıllık toplamlar arasındaki oranın %101.6 ile neredeyse kafa kafaya bir noktaya geldiğini de tespit etmekte fayda var. Ağustos ayı itibâriyle ise resmî enflasyonun pazardaki enflasyonun %5.7 gerisinde kaldığını söyleyebiliriz.

Tabi tüm bu tespitlerin dışında TÜİK tarafından açıklanan TÜFE’nin kapsadığı ürün grubu ile açlık sınırı hesaplamasında kullanılan ürün gruplarının aynı olmadıklarını da belirtmek gerekiyor. Ancak bu farklılığa rağmen sayıların bize söylediği, ezberimizde yer alan “Siz bir de pazardaki enflasyonu görün!..” ifâdesinin çok da yerinde olmadığıdır.

Enflasyonsuz ve açlık sınırının konuşulmadığı günlerin gelmesi ümidi ve dileğiyle…